Рад у зборнику

објављена

српски

Vesna Ristić Vakanjac, Saša Milanović, Ljiljana Vasić, Boris Vakanjac, Saša Bakrač, Radoje Banković, Veljko Marinović

Uticaj klimatskih promena na vodne resurse: primer sliv reke Mlave

ZBORNIK RADOVA III Kongresa geologa Bosne i Hercegovine sa međunarodnim učešćem, Neum, 21-23.9.2023.

Ferid Skopljak, Elvir Babajić , Ćazim Šarić

Udruženje/udruga geologa u Bosni i Hercegovini

2023

Na teritoriji Jugositočne Evrope, pa samim tim i u delu gde živimo (Republika Srbija i Republika Bosna i Hercegovina) za očekivati je da dođe do značajnijeg porasta temperature vazduha u značajnijoj meri, što će imati značajnijeg uticaja na padavine, njihovu unutargodišnju raspodelu, kao i pojavu sve više prisutnih ekstremnih vrednosti (izuzetno sušnih i kišnih godina). Sve ovo će uticati i na sam režim površinskih i podzemnih voda, resursa bez kojih život na ovoj planeti ne bi ni postojao. Da bi se pratile klimatske promene, još u prošlom veku, kao nulti, referentni period predložen i usvojen je tridesetogodišnji period i to od 1961-1990. godine. Sa ovim periodom se ušlo i u klimatske modele koji kao izlaze su dali očekivane vrednosti u različitim vremenskim presecima. Sa završetkom 2020. godine, zaokružen sledeći tridesetogodišnji ciklus, tako da sada možemo da koristimo realne, osmotrene podatke i da ih uporedimo sa repernim periodom. Da bi sagledali na koji način su postojeće klimatske promene uticale na površinske i podzemne vodne resurse, odabran je deo sliva reke Mlave. Razlog je na prvom mestu postojanje dovoljno dugih osmatračkih nizova ovome je činjenica da reka Mlava nastaje od vrela Mlave koje je najjače vrelo u Srbiji i ima najduži niz osmatranja. Od statističkih metoda primenjen je test homogenosti da bi se utvrdilo da li razmatrani periodi pripadaju istoj populaciji ili su klimatske promene uticale u toj meri da razmatrani niz nije homogen.

In the territory of Southeast Europe, and therefore also in the part where we live (the Republic of Serbia and Republic of Bosnia and Herzegovina), it is expected that there will be a significant increase in air temperature, which will have a significant impact on precipitation, its annual distribution, as well as the occurrence more and more extreme values present (extremely dry and wet years). All this will affect the regime of surface and underground water, resources without which life on this planet would not even exist. In order to monitor climate changes, back in the last century, a thirty-year period from 1961-1990 was proposed and adopted as a reference period. With this period, climate models were entered, which gave expected values in different time sections as outputs. With the end of 2020, the next thirty-year cycle is completed, so now we can use real, observed data and compare it to the benchmark period. In order to see how existing climate changes have affected surface and underground water resources, a part of the Mlava River basin was selected. The reason is primarily the existence of a sufficiently long observation series, this is due to the fact that the Mlava River originates from the Mlava spring, which is the strongest spring in Serbia and has the longest series of observations. Among the statistical methods, the homogeneity test was applied to determine whether the considered periods belong to the same population whether climate changes have affected them to such an extent that the considered series is not homogeneous.

11

1840 4073

М30

М33

Отворени приступ

Creative Commons – Attribution 4.0 International

.pdf