Докторска дисертација

објављена

српски

Miodrag Čelebić

Razvoj integralnog modela za optimizaciju diskontinualnog sistema proizvodnje na površinskim kopovima nemetala

Beograd : [M. Čelebić]

2024

Božo Kolonja

Božo Kolonja, Vladimir Čebašek, Dejan Stevanović, Saša Stojadinović

Izbor optimalne mehanizacije u diskontinualnom sistemu transporta je jedna od najvažnijih odluka koju treba donijeti prilikom projektovanja površinskih kopova. Pri izboru optimalne mehanizacije, uticaj ima veliki broj faktora, kako prirodnih – geoloških i ekoloških, tako i tehničkih, ekonomskih i socijanih. Neki od njih se mogu izraziti numerički, u određenim mijernim jedinicama, a neki opisno, lingvističkim varijablama, shodno uslovima koji vladaju na rudnim ležištima, a koje karakterišu visok stepen neizvjesnosti i neodređenosti kako prilikom istraživanja, tako i tokom procesa eksploatacije rude. Iskustvo inženjera i eksperata, njihovo znanje i mišljenje, je od ključnog značaja za upravljenje procesima u rudarstvu, shodno problematici dinamičkog širenja površinskih kopova u prostoru tokom razvoja radova. U disertaciji je kreiran integralni model za optimizaciju izbora opreme diskontinualnog sistema, kojim se prevode svi kriterijumi koji utiču na izbor optimalnog rješenja u lingvističke varijable. Izborom metode višekriterijumskog odlučivanjai njenom kombinacijom sa fazi logikom, napravljen je algoritam koji tretira sve pomenute nepreciznosti i nejasnoće prisutne u različitim rudarskim procesima, a gdje je osnova iskustvo eksperata. Fazi analitički hijearhijski proces (FAHP) je primjenjen u skladu sa trendom rješavanja problema kao što je izbor rudarske opreme i upravljanje sistemima. Cijeli algoritam je primjenjen na dvije studije slučaja (površinski kop Ugljevik Istok 1 i ležište L-29C – Bešpelj).

Selecting Optimal Mechanization in Discontinuous Transport Systems is one of the most cru- cial decisions to make during the design of surface mines. When choosing the optimal mech- anization, a multitude of factors come into play, including natural (geological and ecological), technical, economic, and social aspects. Some of these factors can be expressed numerically in specific units of measurement, while others are described using linguistic variables, de-pending on the conditions prevailing at the mining sites. These conditions are characterized by a high degree of uncertainty and ambiguity during both exploration and ore extraction processes. The expertise and opinions of engineers and experts are essential for managing mining processes, especially considering the challenges posed by the dynamic expansion of surface mines over time. In this study, an integrated model is developed to translate all crite-ria influencing the selection of optimal solutions into linguistic variables. By combining the multiple-criteria decision-making method with fuzzy logic, an algorithm is created to address the aforementioned uncertainties and ambiguities present in various mining processes, lev-eraging expert knowledge. The Fuzzy Analytic Hierarchy Process is applied to tackle trending decision problems related to mining equipment selection and management systems. The en-tire algorithm is tested in a real case study involving the Ugljevik East 1 open pit mine and the ore deposit L-29C – Bešpelj.

93

izbor mehanizacije, tehnologija eksploatacije, diskontinualani sistem, ekspertsko odlučivanje, lingvističke varijable, MCDM, FAHP

Equipment selection, mining technology, discontinuous system, expert judgment, linguistic variables, MCDM, FAHP

622.063.8:510.644.4(043.3)

M70

M70

Отворени приступ

Creative Commons – Attribution-NonComercial-No Derivative Works 4.0 International

.pdf