Претрага
167 items
-
Praktikum iz kvaliteta podzemnih voda
Jana Štrbački (2022)Jana Štrbački. Praktikum iz kvaliteta podzemnih voda, Beograd : Univerzitet u Beogradu, Rudarsko-geološki fakultet, 2022
-
Razvoj rudarstva i metalurgije olova i cinka u rudniku ,,Trepča’’ – Stari Trg
Posle seobe Srba 1690. i 1735. godine, dolazi do prestanka eksploatacije rudnika na prostoru sadašnje Srbije i nakon zastoja od blizu 200 godina, aktivirana je rudarsko-metalurška delatnost u Srbiji u drugom kvartalu 20. veka. Prve koncesije otkupili su Englezi 1926. godine, zatim se aktiviraju rudnici u Starom Trgu (1927.), Kišnici (1927.), Ajvaliji (1930.), Novom Brdu (1933.), a u Zvečanu počinje da radi Flotacija (1930.) i Topionica sa Rafinerijom olova (1939.). U Kosovskoj Mitrovici počinje sa radom hemijska industruja 1961. ...Slobodan Trajković, Branislav Nikolić, Željko Kamberović, Sanja Bajić. "Razvoj rudarstva i metalurgije olova i cinka u rudniku ,,Trepča’’ – Stari Trg" in Bakar (2022). https://doi.org/10.5937/bakar2202011T
-
Indeksi kontrole održavanja i korišćenja rotornog bagera
Razvoj površinske eksploatacije se u velikom stepenu zasniva na svestranoj mehanizaciji rudarskih radova. Kako bi se zadovoljili potrebni kapaciteti, neophodna je primena savremene mehanizacije, velikih kapaciteta i pouzdanosti u radu. Naime, sa stepenom povećanja mehanizovanosti radova smanjuje se broj zaposlenih radnika, povećava produktivnost rada, smanjuju troškovi po jedinici proizvoda, a samim tim i povećava ekonomičnost površinske eksploatacije. Predmet istraživanja su rotorni bageri SRs 1200 koji predstavljaju samohodne mašine kontinuiranog dejstva namenjene za otkopavanje jalovine i korisne supstance na površinskim ...Jovana Mitrović, Predrag Jovančić, Dragan Ignjatović, Stevan Đenadić, Filip Miletić. "Indeksi kontrole održavanja i korišćenja rotornog bagera" in XI Međunarodna konferencija "Ugalj i kritični minerali 2023", CCM 2023, Zlatibor, 11-14. oktobar 2023., Beograd : Jugoslovenski komitet za površinsku eksploataciju (2023)
-
Uticaj utiskivanja gas-lift gasa na prenos mase i toplote
Branko Grubač (2019)Nakon uvođenja kontinualnog gas-lifta, primećen je porast proizvodnje tečnog naftnog gasa, TNG, u postrojenju za preradu gasa, kao jednog od finalnih proizvoda dobijenog iz fluida gaso kondenzatnih i rastvorenog gasa iz naftnih bušotina. Pretpostavljeno je da se prisustvom gas-lift gasa uspostavlja drugačija ravnoteža faza u odnosu na slučaj bez gaslifta, te da je gas-lift gas stripovao propan i butane iz tečne u parnu fazu, što je dovelo do povećanja prinosa TNG-a. Napravljen je model bušotine koja radi u kontinualnom gas-liftu ...... nafte Postrojenje za preradu gasa / gasnog kondenzata Zbir mase svih proizvoda (t/d) Nafta Prirodni gas TNG Kondenzat sa Debutanizera Proizvodi (Gas-lift gas) (t/d) 624,0 2599,776 491,76 78,30 3793,8 Proizvodi (Bez gas- lift gasa) (t/d) 634,6 2607,63 473,58 78,02 3793,8 Povećanje ...
... parafina. Prisustvo peska, proizvoda korozije i neorganskih taloga, takođe mogu biti jezgra nukleacije za početak kristalizacije parafina. Porastom procenta vode smanjuje se taloženje parafina, a uzrok je veća specifična toplota vode. Tako fluidi iz bušotina koji proizvode i vodu zadržavaju višu ...
... trebalo da se potvrdi i kroz različitu distribuciju proizvoda dobijenih u postrojenjima za tretman nafte, gasa i gasnog kondenzata. Ispitivanje uticaja analizirano je na tri bušotine u gas-liftu sa naftnog i gaso-kondenzatnog polja, a prinosi proizvoda na postrojenjima za tretman nafte i preradu gasa ...Branko Grubač. Uticaj utiskivanja gas-lift gasa na prenos mase i toplote, Beograd : Rudarsko-geološki fakultet, 2019
-
Минерагенија зеолитских туфова Србије
Vladan Kašić (2018-02-05)Лежишта наших зеолитских туфова (Златокоп, Игрош, Јабланица 1, Беочин, Топоница и Сланци) која су овде била предмет детаљних истраживања, просторно и генетски везана су за вулканске и вулканокластичне стене маринских средина сенонске и неогенске старости и језерске седименте неогене старости и настала су као продукт девитрификације вулканског стакла.Током лабораторијских испитивања при изради ове докторске дисертације, примењене су следеће аналитичке методе: оптичка испитивања петрографских препарата; рендгенска дифракција праха (XRD); скенирајућа електронска микроскопија (СЕМ метода); хемијска карактеризација зеолитских туфова у оквиру ...... параметра квалитета зеолитских асортимана производа У циљу испитивања могућности употребе неметалних минералних сировина, односно утврђивања да ли се на бази неке неметаличне минералне сировине може добити један или више корисних производа, потребно је знати тражени квалитет тог производа, односно ...
... зеолита, највише штетних примеса, минимални капцитет катјонске измене или крупноћа производа нису дефинисани. Компаније које прерађују природни зеолит у комерцијалне производе, као доказ о квалитету ових производа дају тестове за различите области примене. Тестови показују да зеолит делује боље ...
... дефинишу захтеве за квалитет производа који се користе у различитим индустријама. Захтеви квалитета се односе на физичке, хемијске, минералошке и друге особине датог материјала. Они дефинишу минималне и максималне вредности одређених параметара и дозвољена одступања. Основни и почетни параметар у ...Vladan Kašić. "Минерагенија зеолитских туфова Србије" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2018-02-05)
-
Solid state synthesis of extra phase-pure Li4Ti5O12 spinel
Фазно чист спинел Li4Ti5O12 са величином честица мањом од 500 nm добијен је реакцијом у чврстом стању из стехиометријске смеше наноанатаса (ТiО2) и Li2CO3 која је претходно активирана механохемијским поступком. Реакција у чврстом стању у потпуности се завршава за само 4 часа на температури од 800 ºC. Уз помоћ XRPD, SEM и TG/DSC анализе испитане су структурне и микроструктурне карактеристике добијеног спинела, механизам реакције између анатаса и Li2CO3, као и термичка стабилност Li4Ti5O12. Реакција започиње разлагањем Li2CO3 на температурама ...дифракција рендгенских зрака, механизам реакције, термичка стабилност, Li4Ti5O12, спинел, фазно чист узоракIvana Veljković, Dejan Poleti, Ljiljana Karanović, Miodrag Zdujić, Goran Branković. "Solid state synthesis of extra phase-pure Li4Ti5O12 spinel" in Science of Sintering, National Library of Serbia (2011). https://doi.org/10.2298/SOS1103343V
-
Model inteligentnog sistema adaptivnog upravljanja procesom prerade rude
Ivana M. Jovanović (2016-01-13)U oblasti procesa prerade rude, flotacijska koncentracija predstavlja jednu od najznačajnijih i najčešće primenjivanih metoda separacije korisnih od nekorisnih minerala. Samim tim, veoma je važno osigurati uspešan rad flotacijskog postrojenja kroz dostizanje zadovoljavajućih tehno-ekonomskih pokazatelja. Cilj upravljanja procesom flotacijske koncentracije je upravo optimizacija kvaliteta i iskorišćenja korisne komponente u koncentratu uz maksimizaciju profita. Shodno tome, istraživanja na polju modelovanja i upravljanja ovim procesom zauzimaju značajno mesto u praksi kontolnog inženjenringa.Teorijska istraživanja u okviru doktorske disertacije obuhvatila su analizu položaja ...flotacijska koncentracija, modelovanje, upravljanje, inteligentni sistem, soft kompjuting, fazi logika, veštačke neuronske mreže... PROMENLJIVE · Količina i kvalitet definitivnog koncentrata · Količina i kvalitet definitivne jalovine · Iskorišćenje korisne komponente PROMENLJIVE UNUTRŠNJEG STANJA PROCESA · Količina i kvalitet svih intermedijarnih proizvoda · Procenat čvrste faze u intermedijarnim proizvodima · Hidrofobnost mineralnih ...
... Intenzivniji transfer tehnologija. - Povećanje bezbednosti rada postrojenja. - Brže dovođenje novih proizvoda na tržište. - Smanjenje otpada u razvoju procesa. - Poboljšanje kvaliteta proizvoda. - Smanjenje potrebe za potencijalno štetnim eksperimentima [Ali (2007)]. 3.2 KLASIFIKACIJA FL ...
... koncentracije, sa proizvodnog aspekta, dominantne su dve veličine: (1) kvalitet finalnog proizvoda, tj. koncentrata i (2) iskorišćenje korisne komponente (ili korisnih komponenata) u koncentratu. Van Schalkwyk navodi da kvalitet koncentrata i iskorišćenje čine dva stepena slobode kojima se označavaju ...Ivana M. Jovanović. "Model inteligentnog sistema adaptivnog upravljanja procesom prerade rude" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-01-13)
-
Application of Thermal Imaging in Surface Mining
Milanka Negovanović (2022)Termalno snimanje se sve više koristi u rudarskoj industriji kao jedan od dijagnostičkih alata za praćenje određenih proizvodnih procesa, kao i stanja opreme i mašina. Predstavlja nedestruktivnu i beskontaktnu metodu ispitivanja koja omogućava rano otkrivanje problema, planiranje održavanja sa minimalnim kvarovima, sprečavanje neplaniranih poremećaja, posmatranje materijala u nepristupačnim ili opasnim područjima i poboljšanje bezbednosti i produktivnosti. Termalno snimanje koristi specijalizovane termalne kamere sa unutrašnjim detektorima koji identifikuju veoma male temperaturne varijacije i proizvode sliku tog nevidljivog infracrvenog ili toplotnog ...Termalno snimanje, nedestruktivne metode testiranja, površinska eksploatacija, termalne kamere, rudarske operacijeMilanka Negovanović. "Application of Thermal Imaging in Surface Mining" in 15th International Conference OMC 2022, Zlatibor, 12-15th October 2022, Jugoslovenski komitet za površinsku eksploataciju (2022)
-
Rezerve i kvalitet uglja Pljevaljskog basena za dugoročne potrebe TE Pljevlja""
Strahinja Bulajić (1994)Strahinja Bulajić. Rezerve i kvalitet uglja Pljevaljskog basena za dugoročne potrebe TE Pljevlja"", Beograd:Rudarsko-geološki fakultet, 1994
-
Assessment of environmental radioactivity and health hazard at Stara Planina region
Slavko Dimovic, Boris Vakanjac, Ivana Jelic, Milena Rikalovic, Vesna Ristic-Vakanjac, Radoje Bankovic (2021)Циљ студије је био да се процени потенцијални ризик од зрачења у близини напуштених рудника уранијума, јаловишта или лежишта уранијума на Старој планини у Србији. За процену ризика одређено је неколико параметара: активност еквивалента радијума, Raeq, екстерни индекс опасности, Hex, брзина апсорбоване дозе гама зрачења, D, годишња ефективна доза на позадинској експозицији гама гама на отвореном, AEDoutdoor и ризик од рака током живота, ELCR. Добијени резултати су показали да сви узорци, осим једног, имају Raeq вредност и до два ...Slavko Dimovic, Boris Vakanjac, Ivana Jelic, Milena Rikalovic, Vesna Ristic-Vakanjac, Radoje Bankovic. "Assessment of environmental radioactivity and health hazard at Stara Planina region" in Nuclear Technology and Radiation Protection (2021). https://doi.org/10.2298/NTRP2004354D
-
Rezultati ispitivanja parametara čvrstoće i dinamičkih svojstava mermera i mogućnost njihove korelacije
Ispitivanja stena kao radne sredine, odnosno materijala sa kojim se gradi, na kome se gradi i u kome se gradi, svojom složenošću zahteva njeno svestrano izučavanje po velikom broju parametara. Zadatak Mehanike stena je da što bolje upozna ponašanje stenske mase i njenu otpornost na dejstvo pritiska, zatezanja i smicanja, kao i dinamičkih svojstava. Poznavanje navedenih parametara i njihova korelacija omogućavaju pouzdaniji izbor parametara za projektovanje danas sve zahtevnijih uslova kako podzemne, tako i površinske eksploatacije. U ovom radu ...mermer, jednoosna čvrstoća na pritisak, čvrstoća na istezanje, brzina longitudinalnih elastičnih talasa, korelacijaJelena Majstorović-Necković, Vladimir Čebašek, Veljko Rupar. "Rezultati ispitivanja parametara čvrstoće i dinamičkih svojstava mermera i mogućnost njihove korelacije" in 11. Međunarodna konferencija “Ugalj i kritični materijali" CCM 2023, Zlatibor, 11-14. oktobar 2023., Beograd : Jugoslovenski komitet za površinsku eksploataciju (2023)
-
Hronološki pregled razvoja površinske eksploatacije lignita u Srbiji
U ovom preglednom radu dat je istorijski pregled razvoja površinske eksploatacije lignita na teritoriji Srbije, uz kratak osvrt na geološki nastanak i kvalitet i rezerve uglja, kao i mogućnosti korišćenja za dalju upotrebu. Kolubarski, Kostolački i Kovinski ugljeni baseni lignita u Srbiji, ne računajući Kosovsko-Metohijski i Drenički u sastavu AP Kosovo i Metohija po Rezoluciji 1244 UN, su ležišta najrasprostranjenijeg uglja - lignita u Srbiji koji se eksploatiše od druge polovine 20. veka na velikom broju površinskih kopova ...Bojan Dimitrijević, Radmila Gaćina, Bogoljub Vučković. "Hronološki pregled razvoja površinske eksploatacije lignita u Srbiji" in XI Međunarodna konferencija ugalj i kritični mineral CCM 2023, Zlatibor, 11-14. oktobar 2023., Beograd : Jugoslovenski komitet za površinsku eksploataciju (2023)
-
Značaj hidrogeoloških uslova kod prognoze i očuvanja kvaliteta vode u površinskim akumulacijama
Zoran Nikić (1992)Zoran Nikić. Značaj hidrogeoloških uslova kod prognoze i očuvanja kvaliteta vode u površinskim akumulacijama, Beograd:Rudarsko-geološki fakultet, 1992
-
Razvoj komparativnih metoda za ocenu kvaliteta i sadržaja rudarsko-meračkeg grafičke dokumentacije
Aleksandar Milutinović (2001)Aleksandar Milutinović. Razvoj komparativnih metoda za ocenu kvaliteta i sadržaja rudarsko-meračkeg grafičke dokumentacije, Beograd:Rudarsko-geološki fakultet, 2001
-
Стање квалитета амбијенталног ваздуха на подручју града Панчева
Александар Маринковић (2024)Квалитет ваздуха је кључни фактор за здравље људи и очување животне средине. У овом завршном раду анализирано је стање амбијенталног ваздуха на територији града Панчева како би се сагледали извори загађења, ПЛН мониторинга и изазови у погледу квалитета ваздуха са којима се суочавају сви становници. Кроз примену савремених метода праћења, идентификовани су главни извори загађења и анализирана је дистрибуција загађујућих материја у урбаном окружењу.Праћењем концентрације загађивача као што су честице PM10, PM2.5, сумпор-диоксид (SO2), азот-диоксид (NO2) и други, ...... Измењено: 2024-07-01 09:59:47 Стање квалитета амбијенталног ваздуха на подручју града Панчева Александар Маринковић Дигитални репозиторијум Рударско-геолошког факултета Универзитета у Београду [ДР РГФ] Стање квалитета амбијенталног ваздуха на подручју града Панчева | Александар ...Александар Маринковић. Стање квалитета амбијенталног ваздуха на подручју града Панчева, 2024
-
Стање квалитета амбијенталног ваздуха на подручју града Београда
Марко Колачарић (2024)У овом раду анализирано је стање квалитета амбијенталног ваздуха на територији града Београда. Анализа се заснива на праћењу података о загађујућим материјама прикупљеним у 2022. години са шест мерних места на територији града. Загађивачи који су обухваћени овом радом су сумпор-диоксид (SO2), азот-диоксид (NO2), честични загађивачи (PM2.5 и PM10), тропосферски озон (О3) и угљен-моноксид (СО). На основу добијених резултата предложене су мере за побољшање тренутног система. Констатовано је прекорачење законских граница на свим мерним местима, за једну или више ...... Измењено: 2024-09-11 08:29:45 Стање квалитета амбијенталног ваздуха на подручју града Београда Марко Колачарић Дигитални репозиторијум Рударско-геолошког факултета Универзитета у Београду [ДР РГФ] Стање квалитета амбијенталног ваздуха на подручју града Београда | Марко Колачарић ...Марко Колачарић . Стање квалитета амбијенталног ваздуха на подручју града Београда, 2024
-
Mineragenija i potencijalnost karbonatnih sirovina rudnog reona Bjelopavlića (Crna Gora)
Darko M. Božović (2016-09-28)Karbonatne sirovine, obzirom na geološku građu Crne Gore predstavljaju jednu od najznačajnijih nemetaličnih mineralnih sirovina. U Crnoj Gori postoje brojna leţišta karbonatnih sirovina (arhitektonsko - građevinskog i tehničko - građevinskog kamena) koja su istraţena ili su u eksploataciji, među kojima rudni reon Bjelopavlića zauzima najznačajnije mjesto.Dosadašnja istraţivanja karbonatnih sirovina na ovom području imala su, međutim, prevashodno uzak istraţivački cilj, utvrđivanje rezervi arhitektonsko - građevinskog i tehničko - građevinskog kamena određenog leţišta, ili preliminarna ispitivanja kvaliteta krečnjaka u njima, sa ...karbonatne mineralne sirovine, arhitektonsko - građevinski kamen, tehničko - građevinski kamen, karbonatna punila, rudni reon Bjelopavlića, potencijalnost.... 1974). Međutim, proizvodi krečnjaka za primjenu kao karbonatno punilo u mnogim granama industrije moraju da posjeduju veoma visok kvalitet. Ovi zahtjevi u pogledu kvaliteta nisu posebno izraţeni kada je u pitanju krečnjak namijenjen za građevinarstvo ili poljoprivredu. Kvalitet i upotrebljivost ...
... na širem planu. Kao prvo prestalo bi korišćenje ove sirovine visokog kvaliteta kao najjeftinijeg tehničko - građevinskog kamena, a dobili bi se proizvodi višeg tehnološkog nivoa prerade, čime bi se proširila paleta proizvoda koji se mogu dobiti iz ove sirovine, odnosno dobila bi se sirovinska ...
... tehničko - građevinskog kamena “Maljat“ kod Danilovgrada zadovoljavaju svojim kvalitetom i osobinama primjenu kao punioc u određenim granama industrije, pristupilo se ispitivanju mogućnost dobijanja tih i takvih proizvoda u industrijskim uslovima. Na osnovu obavljenih ispitivanja primenom postupaka ...Darko M. Božović. "Mineragenija i potencijalnost karbonatnih sirovina rudnog reona Bjelopavlića (Crna Gora)" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-09-28)
-
Prognoza operativne efikasnosti aktivnog podzemnog rudnika zasnovana na teoriji sivih sistema
Svetlana M. Štrbac-Savić (2016-06-10)Efikasnost predstavlja preduslov za opstanak svake rudarske kompanije, posebno u uslovima izuzetno konkurentnog trţišnog okruţenja kao što je to rudarska industrija. Efikasnost oznaĉava sposobnost kompanije da ispuni svoje kratkoroĉne ili dugoroĉne ciljeve. Operativna efikasnost se definiše kao odnos izmeĊu ulaznih parametara potrebnih za odvijanje proizvodnje i pokazatelja dobijenih proizvodnjom. U kontekstu rudarskog poslovanja, operativna efikasnost se odnosi na vreme potrebno da se mineralno dobro transformiše u novĉana sredstva. Visoka operativna efikasnost se postiţe kada se ostvari prava kombinacija karakteristika ...podzemni rudnik, operativna efikasnost, prognoza, teorija sivih sistema, stohastiĉke diferencijalne jednaĉine, simulacija... prodajom koncentrata metala kao finalnog proizvoda. Procena prihoda je komplikovana 56 i riziĉna aktivnost. Godišnji prihod rudnika se raĉuna kao proizvod broja godišnje proizvedenih i prodatih jedinica proizvoda, sa trţišnom cenom po jedinici proizvoda. Godišnji prihod rudnika (x3) se raĉuna ...
... ( ) Q P V DOL Q P V F (3.1) Gde je: Q- kapacitet proizvodnje P- cena po jedinici proizvoda V- promenljivi (varijabilni) troškovi po jedinici proizvoda F- zbir fiksnih troškova Jednaĉina (3.1) se moţe predstaviti u obliku (3.2) u cilju lakše analize DOL-a: ...
... utiĉu na donošenje odluka. 7. Kvalitet odluke predstavlja procenjivanje da li je odluka dobra ili loša. Dobra odluka predstavlja logiĉnu odluku koja je bazirana na raspoloţivim informacijama i ona odraţava sistem vrednosti (prednosti) donosioca odluke. Kvalitet odluke nije u vezi sa njenim ishodom ...Svetlana M. Štrbac-Savić. "Prognoza operativne efikasnosti aktivnog podzemnog rudnika zasnovana na teoriji sivih sistema" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-06-10)
-
Концепт расположивости при дефинисању ефикасног одржавања помоћне механизације на површинским коповима
Radiša D. Đurić (2016-05-30)Оцена расположивости представља основну компоненту уинжењерском управљању опремом. Расположивост је свеобухватни концепткоји представља меру употребног квалитета техничких система, који садржичитаву серију парцијалних индикатора који се односе на време у раду ивреме у отказу система као и на његову функционалну погодност. Овадисертација даје структурну анализу парцијалних индикатора као и развојмодела њихове синтезе на ниво расположивости. Поменути подаци имајухибридни карактер (измерени и експертски добијени) и њихова интеграцијаи синтеза је остварена коришћењем фази пропозиције и фази закључивања.Овакав приступ омогућава оцену техничког система ...управљање опремом, инжењерство одржавања,расположивост, фази закључивање, прикупљање података, булдозер... ања зависи квалитет у употреби, али и укупни трошкови животног циклуса опреме. Степен задовољења корисника неким производом зависи од три важна фактора: времена, квалитета и трошкова [Тодоровић, 1993]. Односно: – када ће се производ појавити на тржишту; – до ког степена ће производ моћи да одговори ...
... функционисања и раније дефинисаног употребног квалитета, на ниво стандарда произашло је из савремених потреба у развоју управљања системима и коришћења техничких ресурса. Наиме, у последњој деценији прошлог века, начин размишљања, где се на квалитет производа гледа само са нивоа призвођача, односно на нивоу ...
... и има пресудан утицај на сигурност функционисања и квалитет у употреби због познате чињенице да машину пре свега треба имати расположиву за рад, како би се и остале перформансе реализовале. Постизање задовољавајуће вредности распложивости производа (машине) у фази коришћења зависи у великој мери од ...Radiša D. Đurić. "Концепт расположивости при дефинисању ефикасног одржавања помоћне механизације на површинским коповима" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-05-30)
-
Prezentacija projekta "Zaštita ležišta mineralnih sirovina kao osnova sigurnog snabdevanja mineralnim sirovinama u Evropi (safemin4europe)
Vladimir Simić, Rade Jelenković, Dragana Životić, Zoran Miladinović, Stefan Petrović, Marija Petrović (2022)Harmonični ekonomski razvoj svake zemlje u velikoj meri zavisi od dostupnosti sirovina, naročito mineralnih sirovina. Obezbeđivanje njihove dovoljne količine na tržištu (ponude) je od vitalnog značaja za funkcionisanje različitih industrijskih grana koje proizvode različitu robu i opremu neophodnu za ispunjavanje životnih potreba stanovništva kao i za efikasnu poljoprivredu. Mineralne sirovine su neophodne za podršku ekonomskim aktivnostima na lokalnom, regionalnom, nacionalnom i međunarodnom nivou. Ovo su, istorijski, prve sirovine koje su počele da se koriste iz domaćih izvora, i u ...Vladimir Simić, Rade Jelenković, Dragana Životić, Zoran Miladinović, Stefan Petrović, Marija Petrović. "Prezentacija projekta "Zaštita ležišta mineralnih sirovina kao osnova sigurnog snabdevanja mineralnim sirovinama u Evropi (safemin4europe)" in 18. Kongres geologa Srbije "Geologija rešava probleme", Divčibare, 01-04 jun 2022., Srpsko geološko društvo (2022)