Претрага
879 items
-
Uticaj finoće mlevenja rude rudnika Grot na tehnološke rezultate
Ivana Božović (2024)Diplomski rad sa temom „Uticaj finoće mlevenja rude rudnika Grot na tehnološke rezultate” sastoji se iz dva dijela, opšteg i eksperimentalnog. U opštem dijelu prikazani su: * Istorijski razvoj rudnika „Grot”; * Geografski položaj rudnika „Grot”; * Geološke karakteristike ležišta; * Mineralni sastav i strukturno-teksturne karakteristike; * Prikaz postupaka pripreme mineralnih sirovina koji se primjenjuje u pogonu; * Opis šeme procesa; U drugom dijelu ovog završnog rada prikazani su rezultati eksperimentalnih ispitivanja koja su obuhvatila: uzorak, mineralnu sirovinu, hemijske analize i tehnološka ispitivanja. Na kraju ovog rada dati ...... se: komprimirani vazduh, tehnička voda i dizel gorivo. 3.5 Prikaz postupaka pripreme mineralnih sirovina koji se primjenjuje u pogonu Pogon za pripremu mineralnih sirovina rudnika olova i cinka “Grot” pušten je u rad 1974. godine. U pogonu za pripremu mineralnih sirovina se prerađuje olovo-cinkovo ...
... pomoću laboratorijske filter prese. U ovom procesu vrši se izdvajanje vode iz jalovine pod pritiskom, tako sto se vazduh pomoću kompresora uduvava u cilindar gde smo prethodno stavili jalovinu, pritisak vazduha izduvava vodu iz sistema kojoj filter papir i filter tkanina dozvoljavaju da napusti ...
... kontaktu škriljaca i kvarclatitskih dajkova. Rudnik i flotacija koriste pijaću i industrijsku vodu iz kaptiranih izvora ı odvodnog kanala. Za potrebe bušenja pri eksploataciji izradi istražnih radova voda se prvo pumpama izbacuje sa nivoa GIP-a kroz centralno okno do rezervoara na površini (k. 1713) ...Ivana Božović. Uticaj finoće mlevenja rude rudnika Grot na tehnološke rezultate, 2024
-
Mikrokomponente u mineralnim vodama Srbije
Krunić Olivera, Parlić Srđan (2012)Krunić Olivera, Parlić Srđan. "Mikrokomponente u mineralnim vodama Srbije" in Zbornik radova XIV srpskog simpozijuma o hidrogeologiji sa međunarodnim učešćem, Zlatibor, 17-20. maj 2012. godine 1, Beograd:Rudarsko-geološki fakultet (2012): 317-323
-
Vodosnabdevanje podzemnim vodama u Srbiji-stanje i perspektive
Dušan Polomčić, Zoran Stevanović, Petar Dokmanović, Petar Papić, Vesna Ristić-Vakanjac, Bojan Hajdin, Saša Milanović, Dragoljub Bajić (2011)... zaštite objekata za snabdevanje vodom za piće (Službeni glasnik RS 92/08), kao i Pravilnik o kvalitetu i drugim zahtevima za prirodnu mineralnu vodu, prirodnu izvorsku i stonu vodu (Sl. List. SCG 53/05). Najvažniji pravni akt u kome su tretirane podzemne vode je Zakon o vodama. Glavni zadaci u sprovođenju ...
... zaStite objekata za snabdevanje vodom za pice (Sluzbeni glasnik RS 92/08), kao i Pravilnik o kvalitetu i drugim zahtevima za prirodnu mineralnu vodu, prirodnu izvorsku i stonu vodu (Sl. List. SCG 53/05). Najvazniji pravni akt u kome su tretirane podzemne vode je Zakon o vodama. Glavni zadaci u sprovodenju ...
... potrošnja preko 150 l po stanovniku. Gazirane mineralne vode učestvuju sa oko 72% u ukupnoj realizaciji >aširanih voda u Srbiji, dok 28% zauzimaju negazirane >aširane vode. Kada je reč o proizvođačima, zapaža se blago opadanje u realizaciji prirodne mineralne vode „Knjaz Miloš“ (u toku 2007. godine oko ...Dušan Polomčić, Zoran Stevanović, Petar Dokmanović, Petar Papić, Vesna Ristić-Vakanjac, Bojan Hajdin, Saša Milanović, Dragoljub Bajić. "Vodosnabdevanje podzemnim vodama u Srbiji-stanje i perspektive" in Naših 40 godina, Beograd : Rudarsko-geološki fakultet (2011): 49-77
-
Хидрогеолошке појаве и објекти минералних, термалних и термоминералних вода Србије као интегрални део природне и културне баштине Србије
Крунић Оливера, Поломчић Душан, Докмановић Петар, Сорајић Станко. "Хидрогеолошке појаве и објекти минералних, термалних и термоминералних вода Србије као интегрални део природне и културне баштине Србије" in Zbornik radova / IV kongres banja sa međunarodnim učešćem, Vrnjačka banja, 15-16. maj 2012, Vranjačka Banja:Удружење бања Србије (2012): 5-14
-
(Hidro)geološke pojave i objekti mineralni, termalnih i termomineralnih voda Srbije kao integralni deo prirodne i kulturne baštine Srbije
Krunić Olivera, Polomčić Dušan, Dokmanović Petar, Sorajić Stanko. "(Hidro)geološke pojave i objekti mineralni, termalnih i termomineralnih voda Srbije kao integralni deo prirodne i kulturne baštine Srbije" in Zbornik radova IV kongresa banja sa međunarodnim učešćem, Vrnjačka banja:Udruženje banja Srbije (2012): 5-15
-
Hidrohemijska karakterizacija mineralnih voda Srbije primenom multivarijantne statističke analize
Jana Stojković, Maja Todorović, Marina Ćuk, Jakov Andrijašević, Petar Papić. "Hidrohemijska karakterizacija mineralnih voda Srbije primenom multivarijantne statističke analize" in XV Srpski simpozijum o hidrogeologiji sa međunarodnim učešćem, Univerzitet u Beogradu, Rudarsko-geološki fakultet (2016)
-
Hidrogeologija ležišta bakra i zlata Čukaru Peki – od istraživanja do eksploatacije
Podzemne vode, Mineralne sirovine, Rudnička hidrogeologija, Odvodnjavanje rudnika, Timočki magmatski kompleksNebojša Atanacković, Vladimir Živanović, Veselin Dragišić, Jelena Davidović. "Hidrogeologija ležišta bakra i zlata Čukaru Peki – od istraživanja do eksploatacije" in 18. Kongres geologa Srbije "Geologija rešava probleme", Divčibare, 01-04 jun 2022., Srpsko geološko društvo (2022)
-
Primena klaster i diskriminantne analize prilikom hidrohemijske karakterizacije mineralnih voda Srbije
Jana Štrbački, Petar Papić, Vesna Ristić Vakanjac, Maja Todorović, Marina Ćuk. "Primena klaster i diskriminantne analize prilikom hidrohemijske karakterizacije mineralnih voda Srbije" in XVII kongres geologa Srbije, Vrnjačka Banja 2018, Univerzitet u Beogradu, Rudarsko-geološki fakultet (2018)
-
Природни потенцијал минералних вода Србије - Natural potential of mineral waters in Serbia
Оливера Крунић (2021)Оливера Крунић. "Природни потенцијал минералних вода Србије - Natural potential of mineral waters in Serbia" in Рационално коришћење земљишта и вода у Србији - Sustainable Use of Land and Water in Serbia- Serbian Academy of Sciences and Arts; Scientific Conferences Volume CXCVII; Department of Chemical and Biological Sciences, Book 19, Српска академија наука и уметности (2021)
-
Osnovi hidrogeologije
Petar Dokmanović (2021)... tlo, površinske vode i susedne izdani i predstavljaju svojevrstan ekološki problem. Specifičan kvalitet mineralnih voda opredeljuje i njihove specifične (u odnosu na malomineralizovane vode) mogućnosti korišćenja, pa se, sa tog aspekta, mineralne vode najčešće dele na: lekovite, industrijske ...
... sastava podzemnih voda, a u poglavlju 19 je razmotrena definicija pojma “mineralne vode”, uslovi formiranja, njihova podela na: lekovite, industrijske i termalne i neki praktični aspekti njihovog korišćenja. XI DEO: REŽIM PODZEMNIH VODA i OSNOVNA NAČELA ZAŠTITE PODZEMNIH VODA Izlaganje je podeljeno ...
... anih (“običnih”) voda, nazivaju se mineralnim vodama. Dakle, povišena ukupna mineralizacija nije jedini niti presudni kriterijum (parametar kvaliteta), na osnovu koga se odredjena PV svrstava u mineralne vode, već to mogu da budu i (ne visoki) sadržaji karakterističnih mineralnih komponenti i/ili ...Petar Dokmanović. Osnovi hidrogeologije, Beograd : Univerzitet u Beogradu, Rudarsko-geološki fakultet, 2021
-
Arhitektonsko-građevinski kamen Crne Gore, stanje i potencijali
Darko Božović, Vladimir Simić (2023)Darko Božović, Vladimir Simić. "Arhitektonsko-građevinski kamen Crne Gore, stanje i potencijali" in Geološki glasnik (2023)
-
Геохемијске карактеристике флотацијског јаловишта рудника Грот (југоисточна Србија)
Božidar Đokić (2012-07-16)У дисертацији су анализиране геохемијске карактеристике флотацијскогјаловишта које се налази на највишој надморској висини у Србији. Јаловиште јенастало преграђивањем узводно од Селишког потока. Географске, геолошке игеоморфолошке карактеристике области у којима је смештено највећим делом суутицали на његову морфологију и морфометрију. Јаловиште чини велики, јужни ијугоисточни плато и велика брана. Делови јаловишта су засебно испитивани, азатим и њихова међусобна интеракција и утицаји на окружење.Прикупљени узорци су испитивани рендгенском дифракциономанализом, скенирајућом електронском микроскопијом, рендгенскомфлуоресцентном спектрометријом, гранулометријском и хемијском анализом.Рендгенском дифракционом анализом ...флотација, јаловиште, скенирајућа електронско-микроскопскаанализа, рендгенска флуоресцентна спектрометрија, Pb-Zn руда,тешки метали, контаминација... и другим захтевима за природну минералну воду, природну изворску воду и стону воду. Службени лист СЦГ, бр. 53/2005. 5. Guidelines for Drinking Water Quality, World Health Organization. 6. Правилник о дозвољеним количинама опасних и штетних материја у земљишту и води за наводњавање и методама њиховог ...
... исправности воде за пиће. Службени лист СРЈ, бр. 42/98. Правилник о границама радиоактивне контаминације животне средине и о начину спровођења деконтаминације. Службени лист СРЈ, бр. 9/99. Правилник о квалитету и другим захтевима за природну минералну воду, природну изворску воду и стону воду. Службени ...
... , пијаћим и подземним водама (ppm) Легенда: <г.д. испод границе детекције методе; Стандарди: 1 Правилник о опасним материјама у водама, *прва и друга класа вода, **трећа и четврта класа вода. Службени гласник СРС, бр. 31/82. 2. Правилник о хигијенској исправности воде за пиће. Службени лист ...Božidar Đokić. "Геохемијске карактеристике флотацијског јаловишта рудника Грот (југоисточна Србија)" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2012-07-16)
-
Геохемијске карактеристике флотацијског јаловишта рудника Грот (југоисточна Србија)
Božidar Đokić (2012-07-16)У дисертацији су анализиране геохемијске карактеристике флотацијскогјаловишта које се налази на највишој надморској висини у Србији. Јаловиште јенастало преграђивањем узводно од Селишког потока. Географске, геолошке игеоморфолошке карактеристике области у којима је смештено највећим делом суутицали на његову морфологију и морфометрију. Јаловиште чини велики, јужни ијугоисточни плато и велика брана. Делови јаловишта су засебно испитивани, азатим и њихова међусобна интеракција и утицаји на окружење.Прикупљени узорци су испитивани рендгенском дифракциономанализом, скенирајућом електронском микроскопијом, рендгенскомфлуоресцентном спектрометријом, гранулометријском и хемијском анализом.Рендгенском дифракционом анализом ...флотација, јаловиште, скенирајућа електронско-микроскопскаанализа, рендгенска флуоресцентна спектрометрија, Pb-Zn руда,тешки метали, контаминација... и другим захтевима за природну минералну воду, природну изворску воду и стону воду. Службени лист СЦГ, бр. 53/2005. 5. Guidelines for Drinking Water Quality, World Health Organization. 6. Правилник о дозвољеним количинама опасних и штетних материја у земљишту и води за наводњавање и методама њиховог ...
... исправности воде за пиће. Службени лист СРЈ, бр. 42/98. Правилник о границама радиоактивне контаминације животне средине и о начину спровођења деконтаминације. Службени лист СРЈ, бр. 9/99. Правилник о квалитету и другим захтевима за природну минералну воду, природну изворску воду и стону воду. Службени ...
... , пијаћим и подземним водама (ppm) Легенда: <г.д. испод границе детекције методе; Стандарди: 1 Правилник о опасним материјама у водама, *прва и друга класа вода, **трећа и четврта класа вода. Службени гласник СРС, бр. 31/82. 2. Правилник о хигијенској исправности воде за пиће. Службени лист ...Božidar Đokić. "Геохемијске карактеристике флотацијског јаловишта рудника Грот (југоисточна Србија)" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2012-07-16)
-
Минерагенија зеолитских туфова Србије
Vladan Kašić (2018-02-05)Лежишта наших зеолитских туфова (Златокоп, Игрош, Јабланица 1, Беочин, Топоница и Сланци) која су овде била предмет детаљних истраживања, просторно и генетски везана су за вулканске и вулканокластичне стене маринских средина сенонске и неогенске старости и језерске седименте неогене старости и настала су као продукт девитрификације вулканског стакла.Током лабораторијских испитивања при изради ове докторске дисертације, примењене су следеће аналитичке методе: оптичка испитивања петрографских препарата; рендгенска дифракција праха (XRD); скенирајућа електронска микроскопија (СЕМ метода); хемијска карактеризација зеолитских туфова у оквиру ...... Европске Уније http://www.gsaresources.com/ 123 (Секулић, 2014 ) дозвољена количина NH4 + у пијаћој води 0.5 mg/dm 3. Један од начина уклањања амонијака из вода је примена минералних адсорбената као што су бентонити, зеолити, вермикулити, илити и др. У свету и код нас, урађен је велики ...
... пречишћавању вода. Примена материјала на бази зеолита у заштити вода подразумева адсорпцију NH4 + јона, анјона, јона тешких метала као и адсорбцију слабо поларних органских молекула. а) Уклањање NH4 + јона из контаминираних вода адсорпцијом на природном зеолиту У свим отпадним водама (пољопривредним ...
... који се јављају на дијаграмима испитиваних зеолитских туфова последица су процеса дехидратације површински везане воде као и молекула воде у структури зеолита. У зеолитским кавезима вода је слабијим или јачим ковалентним везама координисана са различитим ванмрежним катјонима (Ca 2+ , Mg 2+ , Na ...Vladan Kašić. "Минерагенија зеолитских туфова Србије" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2018-02-05)
-
P-T analiza RMU Bitola – krupne klase
Nemanja Dobrosavljević (2024)Cilj ovog diplomskog rada je bio ispitivanje mogućnosti i tehnologije čišćenjauglja, kao i predstaviti rezultate pliva – tone analize koja ima za cilj ocenu mogućnosti čišćenja uglja - krupnih klasa posmatranog uzorka. Da bi se ispitivanje i analiza mogućnosti čišćenja rovnog uglja u REK Bitola uspešno priveli kraju, moralo se uraditi uzorkovanje reprezentativnog uzorka iz koga se potom izdvaja prvi deo koji služi za određivanje sadržaja vlage. Pored tog dela iz uzorka se izdvaja i drugi njegov deo koji će ...ugalj, lignit, Bitola, PT analiza, pliva-tone analiza, čišćenje uglja, suvi ugalj, vlažan ugalj, pepeo, donja toplotna moć, čist ugalj, jalovina, bilans... podzemnih voda u neogenom kompleksu REK Bitola dolazimo do zaključka da su iste mahom hidrokarbonatne klase (natrijumske, kalcijumske ili magnezijumske grupe). Vredi napomenuti da se ponegde tj. u pojedinim delovima REK Bitola rudarskog basena sreću karakteristične mineralne ugljokisele vode sa visokim ...
... sa početka procesa taloženja. Preliv zgušnjivača je u suštini povratna voda koja se gravitacijski transportuje u rezervoar kao industrijska voda (poz. 32). Ta industrijska voda se pomoću pumpi za vodu (poz. 33) šalje kao voda za mlaznice na sitima na kojima se vrši pranje krupnog i sitnog uglja ...
... privatna solarna elektrana "Novaci" Šema po kojoj se raslojavaju mineralna zrna u teškoj tečnosti. Prikaz šeme raslojavanja uglja i mineralnih zrna u teškoj tečnosti. Proces čišćenja uglja postupkom gravitacijske koncentracije u vodi Proces čišćenja uglja postupkom gravitacione koncentracije u teškoj ...Nemanja Dobrosavljević. P-T analiza RMU Bitola – krupne klase, 2024
-
Hidrofobizacija različitih tipova alumosilikata za primenu u prečišćavanju industrijskih voda
Milićević Sonja, Milošević Vladan, Pavicević Vladimir, Vučinić Dušica, Povrenović Dragan. "Hidrofobizacija različitih tipova alumosilikata za primenu u prečišćavanju industrijskih voda" in KVALITET VODE U SISTEMIMA VODOVODA I VODE U INDUSTRIJI, Beograd: (2012)
-
Процена ризика од загађивања водних ресурса под утицајем напуштених рударских радова на простору Србије
Nebojša B. Atanacković (2018-08-31)Велики број напуштених рударских радова и ограничена средства за рекултивацијуи ремедијацију деградираних простора подстакле су развој метода за издвајањеприоритетних локација на које је потребно усмерити даља истраживања. У датомконтексту, у склопу израде дисертације спроведене су научно-истраживачкеактивности које су за предмет имале анализу утицаја значајнијих напуштенихрударских радова на водне ресурсе на простору Србије јужно од Саве и Дунава.Разматрање предметне проблематике извршено је кроз развој и примену семи-квантитативне методологије за анализу ризика од загађивања површинских иподземних вода на регионалној размери. Примењена ...анализа ризика, водни ресурси, водна тела, рудничке воде, рударскиотпад, аналитички хијерархијски процеси, кластер анализа, математичка теоријаатрибута, функције припадности, семи-квантитативне методе... Хемијски састав рудничких вода у односу на врсту минералне сировине Као што је већ напоменуто, према садржају макрокомпоненти утврђена је значајна разноликост у односу на врсту минералне сировине, изузев рудничких вода из лежишта бакра, у оквиру којих преовлађују Ca-SO4 воде. Са друге стране, ...
... 35 2.3. Површинске и подземне воде у подручју напуштених рударских радова Експлоатација минералних сировина је препозната као једна од основних антропогених активности које суштински утичу на ресурсе подземних вода (UNESCO 2004). Површинске и подземне воде су у интеракцији са рударским ...
... закључити да су Ca-SO4 и Ca-HCO3 доминантни типови вода, без јасне диференцијације у односу на врсту минералне сировине. Изузетак представљају рудничке воде из напуштених рударских радова у лежиштима бакра, које већински припадају Ca-SO4 типу вода. С обзиром на карактер хидрохемијских података ...Nebojša B. Atanacković. "Процена ризика од загађивања водних ресурса под утицајем напуштених рударских радова на простору Србије" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2018-08-31)
-
P-T analiza uglja RB Kolubara
Rada Vitomir (2024)Rudarski basen Kolubara predstavlja jedno od najvažnijih ležišta lignita u Republici Srbiji i ključni je faktor u snabdevanju zemlje energijom. Kvalitet uglja iz ovog basena direktno utiče na efikasnost termoelektrana i zadovoljenje energetskih potreba. U ovom radu, opisan je značaj tehničke i elementarne analiza uglja kako bi se utvrdili fizičko-hemijski parametri uglja iz Rudarskog basena Kolubara. U drugom delu rada dat je opis P-T analize uglja i njen značaj za ocenu mogućnosti čišćenja uglja. Takođe, dati su i rezultati ...... nesagorljivi, koji se dobija nakon žarenja uglja. Tom prilikom dolazi do pune oksidacije i termičkog preobražaja mineralnih komponenata sadržanih u uglju, gubitka kristalne i konstitucione vode iz škriljastih materijala, gubitka ugljen-dioksida iz karbonata i oksidacije piritnog gvožđa u oksid gvožđe ...
... razlikuje prava specifična težina i zapreminska težina. Pod pravom specifičnom težinom uglja podrazumeva se težina 1cm? organske mase, bez mineralnih primesa i vode, pa Je otuda veličina prave specifične težine u direktnoj zavisnosti od petrografskog sastava čistog uglja (fruzen 1,37-1,52; vitren 19 ...
... Peštan i Tamnavu. Ove reke imaju ključnu ulogu u obezbeđivanju vode za potrebe rudarenja, industrije i poljoprivrede, ali takođe predstavljaju izazov u pogledu zaštite vodnih resursa i sprečavanja zagađenja. Upravljanje vodama, posebno u kontekstu površinskog kopanja uglja, zahteva pažljivo ...Rada Vitomir. P-T analiza uglja RB Kolubara, 2024
-
Хидрогеохемијске карактеристике и квалитет вода слива Требишњице, Република Српска, Босна и Херцеговина
Dragoslav R. Banjak (2016-08-25)Упркос неповољном временском и просторном распореду, воде су најзначајнијиприродни ресурс Источне Херцеговине. Ова чињеница довела је до реализацијепројекта „Вишенамјенског хидросистема Требишњица“, којим је, премаМилановићу (2006), до сада обухваћено: седам хидроелектрана, шестакумулација, шест брана, шест тунела укупне дужине 59,7 km, неколикоприступних тунела, 62,5 km бетонског канала кроз Попово поље, канал крозДабарско (6750 m) и Фатничко поље (2770 m) и систем тунел-канал или цјевоводпрема Дубравама.У почетку са доминантним енергетским предзнаком, концепција јетрансформисана у интегрално рјешење вишенамјенског коришћења и заштитевода и животне ...хидрогеохемијски процеси, мултиваријантна статистичкаанализа, инверзно геохемијско моделовање, квалитет воде, употребиљивост водеза наводњавање, слив Требишњице... Уобичајено за површинске воде проучаваног слива, на отоци Билећког језера, ријеци Сушици и акумулацији Горица, вода је засићена у односу на минералне фазе арагонита, калцита и доломита, а незасићена у односу на сулфатне минерале, халит и угљен-диоксид. Воду извора у Ластви карактерише равнотежа ...
... ика вода проучаваног слива. У табели 68, дати су подаци о преносу молова минералних фаза и међусобном односу дијелова раствора (solution fractions), који показује колико је килограма почетне воде додано или изгубљено дуж пута отицања, до крајње воде. Табела 68. Пренос молова минералних фаза ...
... хемијске еволуције вода, без ризика да ће за почетну и крајњу воду бити изабране оне које се не налазе на истом путу отицања. 5.5. Оцјена квалитета воде 5.5.1. Употреба у домаћинству Квалитет вода у сливу Требишњице оцијењен је на основу Уредбе о класификацији вода и категоризацији водотока ...Dragoslav R. Banjak. "Хидрогеохемијске карактеристике и квалитет вода слива Требишњице, Република Српска, Босна и Херцеговина" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-08-25)
-
Hronološki pregled razvoja površinske eksploatacije lignita u Srbiji
U ovom preglednom radu dat je istorijski pregled razvoja površinske eksploatacije lignita na teritoriji Srbije, uz kratak osvrt na geološki nastanak i kvalitet i rezerve uglja, kao i mogućnosti korišćenja za dalju upotrebu. Kolubarski, Kostolački i Kovinski ugljeni baseni lignita u Srbiji, ne računajući Kosovsko-Metohijski i Drenički u sastavu AP Kosovo i Metohija po Rezoluciji 1244 UN, su ležišta najrasprostranjenijeg uglja - lignita u Srbiji koji se eksploatiše od druge polovine 20. veka na velikom broju površinskih kopova ...Bojan Dimitrijević, Radmila Gaćina, Bogoljub Vučković. "Hronološki pregled razvoja površinske eksploatacije lignita u Srbiji" in XI Međunarodna konferencija ugalj i kritični mineral CCM 2023, Zlatibor, 11-14. oktobar 2023., Beograd : Jugoslovenski komitet za površinsku eksploataciju (2023)