Претрага
34 items
-
Prognoza operativne efikasnosti aktivnog podzemnog rudnika zasnovana na teoriji sivih sistema
Svetlana M. Štrbac-Savić (2016-06-10)Efikasnost predstavlja preduslov za opstanak svake rudarske kompanije, posebno u uslovima izuzetno konkurentnog trţišnog okruţenja kao što je to rudarska industrija. Efikasnost oznaĉava sposobnost kompanije da ispuni svoje kratkoroĉne ili dugoroĉne ciljeve. Operativna efikasnost se definiše kao odnos izmeĊu ulaznih parametara potrebnih za odvijanje proizvodnje i pokazatelja dobijenih proizvodnjom. U kontekstu rudarskog poslovanja, operativna efikasnost se odnosi na vreme potrebno da se mineralno dobro transformiše u novĉana sredstva. Visoka operativna efikasnost se postiţe kada se ostvari prava kombinacija karakteristika ...podzemni rudnik, operativna efikasnost, prognoza, teorija sivih sistema, stohastiĉke diferencijalne jednaĉine, simulacija... ln P (3.39) Taĉan vremenski diskretan format za vremenski neprekidni proces povratka na srednju vrednost je stacionarni autoregresivni proces prvog reda [JANCZURA11], pa se za realizaciju stohastiĉkog procesa xt koristi sledeći vremenski diskretan izraz: 2 1 1 0,1 ...
... odreĊuju mehanizam usaglašavanja cene metala. Vremenski diskretan format vremenski neprekidnog procesa povratka na srednju vrednost je stacionarni autoregresivni proces prvog reda [DIXIT94], pa se uzorak jednog scenarija simulacije xt dobija korišćejem vremenski diskrentog izraza: 59 ...
... rizika i zato je opravdano posvetiti im posebnu paţnju pri 13 aktivnom planiranju i projektovanju rudnika. Ovi problemi mogu rezultirati kašnjenjem radova i prekoraĉenjem troškova tokom pripremanja rudnika i tokom same njegove eksploatacije. Inţenjerski rizici se mogu dovesti u vezu sa z ...Svetlana M. Štrbac-Savić. "Prognoza operativne efikasnosti aktivnog podzemnog rudnika zasnovana na teoriji sivih sistema" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-06-10)
-
Природни потенцијал минералних вода Србије - Natural potential of mineral waters in Serbia
Оливера Крунић (2021)Оливера Крунић. "Природни потенцијал минералних вода Србије - Natural potential of mineral waters in Serbia" in Рационално коришћење земљишта и вода у Србији - Sustainable Use of Land and Water in Serbia- Serbian Academy of Sciences and Arts; Scientific Conferences Volume CXCVII; Department of Chemical and Biological Sciences, Book 19, Српска академија наука и уметности (2021)
-
Mikroelementi u uljnim šejlovima Aleksinca i njihov uticaj na životnu sredinu
Nikoleta Aleksić (2021)... primetna je faza prilagođavanja kod izolata II8, II10 i IV5, dok kod drugih izolata i referentnog soja S. pasteurii DSM 33 ne postoji takva faza kašnjenja u otpočinjanju hidrolize uree. Pored toga, primetan je momenat prestanka nagle potrošnje uree nakon 36 sati inkubacije, pri čemu se nastavlja opadajući ...
... izolata II8, II10 i IV5 postoji lag faza koja bi mogla da se dovede u korelaciju sa slabijom hidrolizom uree na samom startu kultivacije i fazom kašnjenja koja je uočena na slici 1a. Na kraju inkubacionog perioda je detektovano prisutvo približno 9 log/mL vijabilnih ćelija S. pasteurii DSM 33 i bakterijskog ...
... svakodnevno otvarani i aerisani u istom vremenskom periodu po tri minuta. Nakon aeracije vijali su zatvarani, vraćani u termostatiranu mućkalicu (30oC i 20 o/min). Potencijal aerobne degradacije praćen je u toku tri nedelje. Nakon isteka odgovarajućeg vremenskog perioda sve probe su uklanjane sa mućkalice ...Nikoleta Aleksić. "Mikroelementi u uljnim šejlovima Aleksinca i njihov uticaj na životnu sredinu" in VIII Memorijalni naučni skup iz zaštite životne sredine „Docent dr Milena Dalmacija“, 2021, Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad (2021)
-
Еволуција напонског поља подручја Интерних Динарида у Србији током алпске орогенезе
Ana S. Mladenović (2015-06-19)Циљ ове докторске дисертације био је реконструкција еволуције напонског пољаЗемљине коре у подручју Интерних Динарида у Србији током Алпске орогенезе.Истраживања за потребе решавања овог проблема су изведена у два дела. Првидео обухватао је анализу палеонапона на дефинисаном подручју истраживања,док се други део односио на анализу тренутно активног поља напона у овом делуБалканског полуострва. Истраживано подручје обухвата унутрашњи деоДинарског орогеног појаса, који се простире у централној и западној Србији. Собзиром на циљ истраживања, истраживано подручје је дефинисано тако даобухвата три ...Интерни Динариди, анализа палеонапона, фокални механизмиземљотреса, напонско поље, тектоно-магматски догађаји... тачкастог извора, а 4𝜋𝛿(𝑟)𝑓(𝑡) је временска функција извора. Поље помераја дефинисано је градијентом потенцијала помераја 𝑢(𝑟, 𝑡) = 𝜕𝜙(𝑟, 𝑡)𝜕𝑟 = ( 1𝑟2)𝑓(𝑡 − 𝑟 𝛼⁄ ) − (1𝑟) 𝜕𝑓(𝑡 − 𝑟 𝛼⁄ )𝜕𝑟 . Величина 𝜏 = 𝑡 − 𝑟 𝛼⁄ је време кашњења, при чему је 𝑟 𝛼⁄ време које је потребно ...
... – З која је деловала у транскурентном тектонском режиму, највероватније представља Слика 4.5. Предложени временски след тектонских и тектоно-магматских догађаја. Стратиграфска временска скала је према Gradstein et al. (2004) 78 наставак дуктилне фазе навлачења према западу у оквиру Динарског ...
... тензора напона тензорске групе Т2, чији је компресиони тектонски режим са осом максималне компресије Слика 5.5. Предложени временски след тектонских догађаја. Стратиграфска временска скала је према Gradstein et al. (2004) 105 оријентисаном у генералном правцу С – Ј, реактивирао претходно транскурентне ...Ana S. Mladenović. "Еволуција напонског поља подручја Интерних Динарида у Србији током алпске орогенезе" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2015-06-19)
-
Еволуција напонског поља подручја Интерних Динарида у Србији током алпске орогенезе
Ana S. Mladenović (2015-06-19)Циљ ове докторске дисертације био је реконструкција еволуције напонског пољаЗемљине коре у подручју Интерних Динарида у Србији током Алпске орогенезе.Истраживања за потребе решавања овог проблема су изведена у два дела. Првидео обухватао је анализу палеонапона на дефинисаном подручју истраживања,док се други део односио на анализу тренутно активног поља напона у овом делуБалканског полуострва. Истраживано подручје обухвата унутрашњи деоДинарског орогеног појаса, који се простире у централној и западној Србији. Собзиром на циљ истраживања, истраживано подручје је дефинисано тако даобухвата три ...Интерни Динариди, анализа палеонапона, фокални механизмиземљотреса, напонско поље, тектоно-магматски догађаји... тачкастог извора, а 4𝜋𝛿(𝑟)𝑓(𝑡) је временска функција извора. Поље помераја дефинисано је градијентом потенцијала помераја 𝑢(𝑟, 𝑡) = 𝜕𝜙(𝑟, 𝑡)𝜕𝑟 = ( 1𝑟2)𝑓(𝑡 − 𝑟 𝛼⁄ ) − (1𝑟) 𝜕𝑓(𝑡 − 𝑟 𝛼⁄ )𝜕𝑟 . Величина 𝜏 = 𝑡 − 𝑟 𝛼⁄ је време кашњења, при чему је 𝑟 𝛼⁄ време које је потребно ...
... – З која је деловала у транскурентном тектонском режиму, највероватније представља Слика 4.5. Предложени временски след тектонских и тектоно-магматских догађаја. Стратиграфска временска скала је према Gradstein et al. (2004) 78 наставак дуктилне фазе навлачења према западу у оквиру Динарског ...
... тензора напона тензорске групе Т2, чији је компресиони тектонски режим са осом максималне компресије Слика 5.5. Предложени временски след тектонских догађаја. Стратиграфска временска скала је према Gradstein et al. (2004) 105 оријентисаном у генералном правцу С – Ј, реактивирао претходно транскурентне ...Ana S. Mladenović. "Еволуција напонског поља подручја Интерних Динарида у Србији током алпске орогенезе" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2015-06-19)
-
Multivarijabilni modeli upravljanja u rudarstvu
Marjan M. Hudej (2014-02-03)osetljivost i rizik. Više pobuda generiše ovakvu atribuciju. Prva je, multivarijabilnostambijentalnih uslova i funkcionalna i strukturna složenost rudarskih sistema (čovek -priroda (radna sredina) - mašina – okruženje); Druga se odnosi na ne postojanje opštenaučne saglasnosti oko ocene pogodnosti modela za podršku odlučivanju i upravljanje.Treća, ako bi saglasnost i postojala, nije sigurno da bi raspoloživi modeli, metode i taktike,dale ekvivalentne rezultate za iste rudničke uslove. Četvrta, sistemske nauke još uveknemaju opšte prihvaćen i u praksi primenljiv algoritam izbora najboljeg rešenja ...... tehnologija razaranja stenske mase primenjuje, i konstatuje da brojni parametri miniranja, tehnički (brzina detonacije, izvršna pouzdanost vremena kašnjenja, osetljivost na varijacije u minskom polju, itd.), bezbednosni (razletanje komada, kontrola zone u kojoj se obavlja miniranje, buka, seizmika, itd ...
... Prema autoru optimalna ekstrakcija podrazumeva da se maksimalna količina rude otkopa i transportuje, uz minimalnu količinu jalovine u što kraćem vremenskom periodu, sa najnižim troškovima, na najbezbedniji i najprihvatljiviji način u pogledu zaštite životne sredine. U projektovanju površinske eksploatacije ...
... aživački i razvojni, planski, organizacioni, proizvodni, poslovni itd. [80]. U strogo inženjerskom pogledu, upravljanje, mora imati i preciznu vremensku odrednicu upravljačkih delovanja: trenutno, odnosno u realnom vremenu (on line) ili u proširenom vremenu (off line). Ove klasifikacije su bliske ...Marjan M. Hudej. "Multivarijabilni modeli upravljanja u rudarstvu" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2014-02-03)
-
Multivarijabilni modeli upravljanja u rudarstvu
Marjan M. Hudej (2014-02-03)osetljivost i rizik. Više pobuda generiše ovakvu atribuciju. Prva je, multivarijabilnostambijentalnih uslova i funkcionalna i strukturna složenost rudarskih sistema (čovek -priroda (radna sredina) - mašina – okruženje); Druga se odnosi na ne postojanje opštenaučne saglasnosti oko ocene pogodnosti modela za podršku odlučivanju i upravljanje.Treća, ako bi saglasnost i postojala, nije sigurno da bi raspoloživi modeli, metode i taktike,dale ekvivalentne rezultate za iste rudničke uslove. Četvrta, sistemske nauke još uveknemaju opšte prihvaćen i u praksi primenljiv algoritam izbora najboljeg rešenja ...... tehnologija razaranja stenske mase primenjuje, i konstatuje da brojni parametri miniranja, tehnički (brzina detonacije, izvršna pouzdanost vremena kašnjenja, osetljivost na varijacije u minskom polju, itd.), bezbednosni (razletanje komada, kontrola zone u kojoj se obavlja miniranje, buka, seizmika, itd ...
... Prema autoru optimalna ekstrakcija podrazumeva da se maksimalna količina rude otkopa i transportuje, uz minimalnu količinu jalovine u što kraćem vremenskom periodu, sa najnižim troškovima, na najbezbedniji i najprihvatljiviji način u pogledu zaštite životne sredine. U projektovanju površinske eksploatacije ...
... aživački i razvojni, planski, organizacioni, proizvodni, poslovni itd. [80]. U strogo inženjerskom pogledu, upravljanje, mora imati i preciznu vremensku odrednicu upravljačkih delovanja: trenutno, odnosno u realnom vremenu (on line) ili u proširenom vremenu (off line). Ove klasifikacije su bliske ...Marjan M. Hudej. "Multivarijabilni modeli upravljanja u rudarstvu" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2014-02-03)
-
Споменица 1991. – 2015. година: 135 година геологије и 70 година рударства на Универзитету у Београду
... Док- торску дисертацију под називом: "Развој класа линеарних робусних мултиваријабилних контролера про- цеса млевења у присуству чистиог временског кашњења" одбранио је 1999. године на истом факултету из уже научне области аутоматско уп- рављање. За асистента приправника иза- бран је 1997. године ...
... 17. Танасковић Петар 09.06.1992. Динамичке карактеристике јамске вентилационе мреже као објекта система аутоматског управљања са чистим кашњењем Рударство В. Јовичић; Д. Коцић; С. Вујић 18. Митровић Петар 27.06.1992. Интеракција објекта и терена као фактор рационализације ...
... године завр- шио и магистарске студије. Доктор- ску дисертацију под називом: "Ста- билност и бифуркације решења не- ких диференцијалних једначина са кашњењем" одбранио је 2003. годи- не на истом факултету. Од 1991. године до 1996. године радио је на Машинском факултету у Краљеву. За асистента на ...главни и одговорни уредник Душан Поломчић. Споменица 1991. – 2015. година: 135 година геологије и 70 година рударства на Универзитету у Београду, Београд : Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет, 2016
-
Model inteligentnog sistema adaptivnog upravljanja procesom prerade rude
Ivana M. Jovanović (2016-01-13)U oblasti procesa prerade rude, flotacijska koncentracija predstavlja jednu od najznačajnijih i najčešće primenjivanih metoda separacije korisnih od nekorisnih minerala. Samim tim, veoma je važno osigurati uspešan rad flotacijskog postrojenja kroz dostizanje zadovoljavajućih tehno-ekonomskih pokazatelja. Cilj upravljanja procesom flotacijske koncentracije je upravo optimizacija kvaliteta i iskorišćenja korisne komponente u koncentratu uz maksimizaciju profita. Shodno tome, istraživanja na polju modelovanja i upravljanja ovim procesom zauzimaju značajno mesto u praksi kontolnog inženjenringa.Teorijska istraživanja u okviru doktorske disertacije obuhvatila su analizu položaja ...flotacijska koncentracija, modelovanje, upravljanje, inteligentni sistem, soft kompjuting, fazi logika, veštačke neuronske mreže... 𝑊�̂�(𝑘0 + 𝑘 + 𝜅𝑔)𝑁𝑠 𝑖=1 ] − 𝐶𝑓𝑖𝑥 (16)𝑁𝑓 𝑘=1 gde je: k – diskretna vremenska promenljiva, k0 – aktuelno vreme, κg i κf – procesno (mlevenje i flotiranje) vremensko kašnjenje izraženo u funkciji broja uzoraka, Nf – horizont predviđanja, Ns – broj mlinskih sekcija ...
... treba napomenuti da međusobna interakcija prilikom izmene više od jedne promenljive u toku kratkog vremenskog perioda može da ima poremećajno dejstvo na rad flotacijskog postrojenja u dužem vremenskom periodu. Prema podeli koju je dao Wright, flotacijske promenljive se mogu grupisati u tri kategorije ...
... Istraživanja koja koriste industrijske podatke uzimaju u obzir veoma kratak vremenski period rada postrojenja, tako da je vrlo diskutabilno da li bi isti model dobro opisivao proces, ako bi se primenio u dužem vremenskom periodu. - Skoro sva istraživanja se odnose na samo jedan stadijum flotiranja ...Ivana M. Jovanović. "Model inteligentnog sistema adaptivnog upravljanja procesom prerade rude" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-01-13)
-
Konstitutivne zavisnosti komunalnog otpada sa deponija u Srbiji
Dragoslav Rakić (2013-05-10)U disertaciji su prikazani rezultati laboratorijskih ispitivanja uzoraka komunalnogotpada dobijeni u aparatima za direktno smicanje i edometarskim aparatima (jedanedometarski aparat konstruisan je za potrebe ove disertacije). Sva ispitivanja su izvršenana veštački pripremljenim uzorcima, uz uvažavanje preporuka koje se odnose nadimenzije korišćenih aparata i veličinu najvećih frakcija u uzorku (EN 1997-2, ASTM2007-a, 2007-b). Za formiranje uzoraka korišćen je komunalni otpad različite starosti,uzet sa dve deponije u Srbiji (Ade Huje u Beogradu i gradske deponije u Novom Sadu).Interpretacija rezultata dobijenih iz ...komunalni otpad, deponija, geotehnička klasifikacija, čvrstoća smicanja,deformabilnost, indeks primarne kompresije, indeks sekundarne kompresije, modelisleganja... rezolucijom od 0.01 mm. Izabrani komparater je bez unutrašnjih mehaničkih pokretnih delova i obezbeđuje trenutno praćenje pomeranja, bez vremenskog kašnjenja. Pored toga, ovaj komaparater ima i displej za manualno očitavanje, kao i digitalni izlaz koji omogućuje povezivanje na sistem za prikupljanje ...
... U-9 koji je ispitan u velikoj edometarskoj ćeliji Slika 7.20 Vremensko sleganje uzorka U-1 iz serije A Slika 7.21 Vremensko sleganje uzorka U-2 iz serije A Slika 7.22 Vremensko sleganje uzorka U-3 iz serije A Slika 7.23 Vremensko sleganje uzorka U-4 iz serije A Slika 7.24 Zavisnost napona i ...
... stišljivosti i vertikalnog napona za uzorke serije A Slika 7.28 Vremensko sleganje uzorka U-5 iz serije B Slika 7.29 Vremensko sleganje uzorka U-6 iz serije B Slika 7.30 Vremensko sleganje uzorka U-7 iz serije B Slika 7.31 Vremensko sleganje uzorka U-8 iz serije B Slika 7.32 Zavisnost napona i ...Dragoslav Rakić. "Konstitutivne zavisnosti komunalnog otpada sa deponija u Srbiji" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2013-05-10)
-
Konstitutivne zavisnosti komunalnog otpada sa deponija u Srbiji
Dragoslav Rakić (2013-05-10)U disertaciji su prikazani rezultati laboratorijskih ispitivanja uzoraka komunalnogotpada dobijeni u aparatima za direktno smicanje i edometarskim aparatima (jedanedometarski aparat konstruisan je za potrebe ove disertacije). Sva ispitivanja su izvršenana veštački pripremljenim uzorcima, uz uvažavanje preporuka koje se odnose nadimenzije korišćenih aparata i veličinu najvećih frakcija u uzorku (EN 1997-2, ASTM2007-a, 2007-b). Za formiranje uzoraka korišćen je komunalni otpad različite starosti,uzet sa dve deponije u Srbiji (Ade Huje u Beogradu i gradske deponije u Novom Sadu).Interpretacija rezultata dobijenih iz ...komunalni otpad, deponija, geotehnička klasifikacija, čvrstoća smicanja,deformabilnost, indeks primarne kompresije, indeks sekundarne kompresije, modelisleganja... rezolucijom od 0.01 mm. Izabrani komparater je bez unutrašnjih mehaničkih pokretnih delova i obezbeđuje trenutno praćenje pomeranja, bez vremenskog kašnjenja. Pored toga, ovaj komaparater ima i displej za manualno očitavanje, kao i digitalni izlaz koji omogućuje povezivanje na sistem za prikupljanje ...
... U-9 koji je ispitan u velikoj edometarskoj ćeliji Slika 7.20 Vremensko sleganje uzorka U-1 iz serije A Slika 7.21 Vremensko sleganje uzorka U-2 iz serije A Slika 7.22 Vremensko sleganje uzorka U-3 iz serije A Slika 7.23 Vremensko sleganje uzorka U-4 iz serije A Slika 7.24 Zavisnost napona i ...
... stišljivosti i vertikalnog napona za uzorke serije A Slika 7.28 Vremensko sleganje uzorka U-5 iz serije B Slika 7.29 Vremensko sleganje uzorka U-6 iz serije B Slika 7.30 Vremensko sleganje uzorka U-7 iz serije B Slika 7.31 Vremensko sleganje uzorka U-8 iz serije B Slika 7.32 Zavisnost napona i ...Dragoslav Rakić. "Konstitutivne zavisnosti komunalnog otpada sa deponija u Srbiji" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2013-05-10)
-
Развој модела употребног квалитета помоћне механизације на површинским коповима лигнита
Драгица Јагодић Крунић (2021)Тренутно стање помоћне механизације на површинским коповима лигнита је незадовољавајуће узроковано пре свега старошћу и неблаговременом заменом машима услед чега је расположивост недовољна а трошкови експлоатације и одржавања високи. Тренутно стање и захтеви који се постављају пред ове машине указују на неопходност оптимизације процеса управљања помоћном механизацијом. Одређивање оптималног времена замене и преосталих могућности је најодговорнији управљачки задатак који треба да буде заснован на свеобухватном сагледавању економских, техничких и других узрочно последичних веза. Са економског аспекта гледано треба одржавати ...помоћна механизација, употребни квалитет, ефективност, расположивост, сигурност функционисања, ризик, трошкови животног циклуса, фази логика, Монте Карло метода... рада и одржавања не задовољавају реалне потребе, што се огледа у релативно великом броју запослених радника на овим пословима (преко 1700 радника), кашњењу са набавком резервних делова и др. Последице отказа машина се негативно економски одражавају кроз губитке у производњи, трошкове поправке и евентуалне ...
... међусобних веза [26]. Животни циклус техничког система има сложену структуру, захтева низ посебних међусобно повезаних и временски усклађених активности током пет временских фаза [27]: • Фаза концепцијског и идејног решења (дефинисање потреба и захтеваних функција), • Фаза пројектовања и развоја ...
... : У зависности од природе улазних података формиран је модел фазификације кумулативних временски зависних функција за поузданост и погодност одржавања које се дефинишу теоријом поузданости (на бази временске слике стања машине), нумеричких измерених вредности са одступањем за функционалну погодност ...Драгица Јагодић Крунић. Развој модела употребног квалитета помоћне механизације на површинским коповима лигнита, Београд : [Д. Јагодић Крунић], 2021
-
Rezultati ispitivanja parametara čvrstoće i dinamičkih svojstava mermera i mogućnost njihove korelacije
Ispitivanja stena kao radne sredine, odnosno materijala sa kojim se gradi, na kome se gradi i u kome se gradi, svojom složenošću zahteva njeno svestrano izučavanje po velikom broju parametara. Zadatak Mehanike stena je da što bolje upozna ponašanje stenske mase i njenu otpornost na dejstvo pritiska, zatezanja i smicanja, kao i dinamičkih svojstava. Poznavanje navedenih parametara i njihova korelacija omogućavaju pouzdaniji izbor parametara za projektovanje danas sve zahtevnijih uslova kako podzemne, tako i površinske eksploatacije. U ovom radu ...mermer, jednoosna čvrstoća na pritisak, čvrstoća na istezanje, brzina longitudinalnih elastičnih talasa, korelacijaJelena Majstorović-Necković, Vladimir Čebašek, Veljko Rupar. "Rezultati ispitivanja parametara čvrstoće i dinamičkih svojstava mermera i mogućnost njihove korelacije" in 11. Međunarodna konferencija “Ugalj i kritični materijali" CCM 2023, Zlatibor, 11-14. oktobar 2023., Beograd : Jugoslovenski komitet za površinsku eksploataciju (2023)
-
Hronološki pregled razvoja površinske eksploatacije lignita u Srbiji
U ovom preglednom radu dat je istorijski pregled razvoja površinske eksploatacije lignita na teritoriji Srbije, uz kratak osvrt na geološki nastanak i kvalitet i rezerve uglja, kao i mogućnosti korišćenja za dalju upotrebu. Kolubarski, Kostolački i Kovinski ugljeni baseni lignita u Srbiji, ne računajući Kosovsko-Metohijski i Drenički u sastavu AP Kosovo i Metohija po Rezoluciji 1244 UN, su ležišta najrasprostranjenijeg uglja - lignita u Srbiji koji se eksploatiše od druge polovine 20. veka na velikom broju površinskih kopova ...Bojan Dimitrijević, Radmila Gaćina, Bogoljub Vučković. "Hronološki pregled razvoja površinske eksploatacije lignita u Srbiji" in XI Međunarodna konferencija ugalj i kritični mineral CCM 2023, Zlatibor, 11-14. oktobar 2023., Beograd : Jugoslovenski komitet za površinsku eksploataciju (2023)