Претрага
866 items
-
Creation of a Training Dataset for Question-Answering Models in Serbian
Razvoj i primena veštačke inteligencije u jezičkim tehnologijama značajno su napredovali poslednjih godina, posebno u domenu zadatka odgovaranja na pitanja (Question Answering - QA). Dok su postojeći resursi za QA zadatke razvijeni za glavne svetske jezike, srpski jezik je relativno zanemaren u ovoj oblasti. Ovaj rad predstavlja inicijativu za kreiranje obimnog i raznovrsnog skupa podataka za obučavanje modela za odgovaranje na pitanja na srpskom jeziku, koji će doprineti unapređenju jezičkih tehnologija za srpski jezik. Pored brojnih istraživanja o jezičkim modelima ...veštačka inteligencija, obrada prirodnog jezika, jezički resursi, anotirani skupovi, ekstrakcija informacija, odgovaranje na pitanjaRanka Stanković, Jovana Rađenović, Maja Ristić, Dragan Stankov. "Creation of a Training Dataset for Question-Answering Models in Serbian" in South Slavic Languages in the Digital Environment JuDig Book of Abstracts, University of Belgrade - Faculty of Philology, Serbia, November 21-23, 2024, University of Belgrade - Faculty of Philology (2024)
-
Back-arc underplating provided crustal accretion affecting topography and sedimentation in the Adria microplate
Paolo Mancinelli, Vittorio Scisciani, Cristina Pauselli, Gérard M. Stampfli, Fabio Speranza, Ivana Vasiljević (2021)Supported by evidence of deep crustal sources for the observed magnetic anomalies in Central Italy and by outcropping gabbros in the Croatian archipelago, we model the observed gravity and magnetic anomalies in the Central Adriatic Sea and surroundings. We suggest that the major magnetic anomalies in the area are related to a wide underplating and propose that this volume represents the first stage of the back-arc Adria continental breakup in Early Permian times. During the Palaeotethys-Adria collision, underplating has ...... to tectonic subsidence of the western Adria basins. e, Regional model section across the subducting Palaeotethys oceanic crust and the study area during Early Permian (for location see Fig. 4b) compared with the P-wave velocity model across the Kuril arc (Nakanishi et al., 2009) and its interpretation ...
... by evidence of deep crustal sources for the observed magnetic anomalies in Central Italy and by outcropping gabbros in the Croatian archipelago, we model the observed gravity and magnetic anomalies in the Central Adriatic Sea and surroundings. We suggest that the major magnetic anomalies in the area ...
... between 0 and 0.055 SI units. Table 1 shows the magnetization parameters used for the modeled bodies. The high magnetic susceptibilities used to model the main source of the AMA and surrounding magnetic anomalies exclude the possibility of a granitic composition for these bodies (Punturo et al., ...Paolo Mancinelli, Vittorio Scisciani, Cristina Pauselli, Gérard M. Stampfli, Fabio Speranza, Ivana Vasiljević. "Back-arc underplating provided crustal accretion affecting topography and sedimentation in the Adria microplate" in Marine and Petroleum Geology, Elsevier Ltd. (2021). https://doi.org/10.1016/j.marpetgeo.2021.105470
-
Uticaj klimatskih promena na vodne resurse: primer sliv reke Mlave
Vesna Ristić Vakanjac, Saša Milanović, Ljiljana Vasić, Boris Vakanjac, Saša Bakrač, Radoje Banković, Veljko Marinović (2023)Na teritoriji Jugositočne Evrope, pa samim tim i u delu gde živimo (Republika Srbija i Republika Bosna i Hercegovina) za očekivati je da dođe do značajnijeg porasta temperature vazduha u značajnijoj meri, što će imati značajnijeg uticaja na padavine, njihovu unutargodišnju raspodelu, kao i pojavu sve više prisutnih ekstremnih vrednosti (izuzetno sušnih i kišnih godina). Sve ovo će uticati i na sam režim površinskih i podzemnih voda, resursa bez kojih život na ovoj planeti ne bi ni postojao. Da ...Vesna Ristić Vakanjac, Saša Milanović, Ljiljana Vasić, Boris Vakanjac, Saša Bakrač, Radoje Banković, Veljko Marinović. "Uticaj klimatskih promena na vodne resurse: primer sliv reke Mlave" in Zbornik radova III Kongresa geologa Bosne i Hercegovine sa međunarodnim učešćem, Neum, 21-23.9.2023., Ilidža : Udruženje/udruga geologa u Bosni i Hercegovini (2023)
-
Indexing of textual databases based on lexical resources: A case study for Serbian
In this paper we describe an approach to improvement of information retrieval results for large textual databases by pre-indexing documents using bag-of-words and Named Entity Recognition. The approach was applied on a database of geological projects financed by the Republic of Serbia in the last half century. Each document within this database is described by metadata, consisting of several fields such as title, domain, keywords, abstract, geographical location and the like. A bag of words was produced from these ...Ranka Stanković, Cvetana Krstev, Ivan Obradović, Olivera Kitanović. "Indexing of textual databases based on lexical resources: A case study for Serbian" in Semantic Keyword-based Search on Structured Data Sources : First COST Action IC1302 International KEYSTONE Conference, IKC 2015, Coimbra, Portugal, September 8-9, 2015. Revised Selected Papers, Springer (2015). https://doi.org/10.1007/978-3-319-27932-9_15
-
Strukture kristala - odabrana poglavlja iz kristalografije i njena multidisciplinarnost
Ljiljana Karanović (2024)Ljiljana Karanović. Strukture kristala - odabrana poglavlja iz kristalografije i njena multidisciplinarnost, Beograd : Univerzitet u Beogradu - Rudarsko-geološki fakultet, 2024
-
Definisanje parametara čvrstoće na smicanje kod izvođenja kosina u ispucalom stenskom masivu
Zoran M. Berisavljević (2016-04-01)Definisanje parametara čvrstoće na smicanje ispucalih stenskih masa predstavlja jedanod najzahtevnijih zadataka mehanike stena. Geotehnička istraživanja su uglavnomograničena na rezultate laboratorijskih ispitivanja malih makroskopski homogenihuzoraka, sa kojih se vrši ekstrapolacija rezultata na terensku razmeru. Ispitivanja semogu vršiti in situ, ali su i ona ograničena veličinom korišćene aparature imikrolokacijom na kojoj se vrše ispitivanja. Pored toga, moguće je vršiti različitaispitivanja na fizičkim modelima, koja su veoma složena i skupa. Ekstrapolacijapodataka sa malog uzorka na terensku razmeru daje mnogo bolje rezultate ...naponsko stanje, ispucalost, heterogenost, čvrstoća na smicanje, geološki indeksčvrstoće, Hoek-Brownov materijal, kompozitni uzorci, dezintegracija, povratna analizaZoran M. Berisavljević. "Definisanje parametara čvrstoće na smicanje kod izvođenja kosina u ispucalom stenskom masivu" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-04-01)
-
Coal homogenization stockyard sizing “Tamnava – Zapad” case study
Božo Kolonja, Dinko Knežević, Ranka Stanković, Dejan Stevanović, Detlef Trummer. "Coal homogenization stockyard sizing “Tamnava – Zapad” case study" in Proceedings of 13th International Symposium Continuous Surface Mining, ISCSM 2016, / (2016)
-
GNSS Time Series as a Tool for Seismic Activity Analysis Related to Infrastructure Utilities
... accuracy of the GNSS time series is degraded by the presence of offsets. The outliers were elimi- nated using a robust outlier detection algorithm model (Eq. 1) based on the median and interquartile range (IQR) statistics [4]: ∣ ∣v̂i − median(v̂i−w/2, v̂i+w/2) ∣ ∣ > 3 · IQR(v̂i−w/2, v̂i+w/2) (1) ...
... periods of bad quality data, final velocity estimation can be done by combining all daily solutions using least-squares methods. The mathematical model (Eq. 2) used in analyzing the coordinate components of the GNSS daily time series was given, as [5]: y(ti) = a + n ∑ i=1 bi(ti − t0) i + np ∑ ...
... consistent with the region’s tectonic plate movements. Using the latest GNSS measurements, we can obtain geodetic stress velocities and a deformation model for the study area. The geodetic deformation field is representative of the 5-year time series of long-term tectonic deformation. When processing ...Sanja Tucikešić, Ankica Milinković, Branko Božić, Ivana Vasiljević, Mladen Slijepčević . "GNSS Time Series as a Tool for Seismic Activity Analysis Related to Infrastructure Utilities" in Contributions to International Conferences on Engineering Surveying. Springer Proceedings in Earth and Environmental Sciences, Dubrovnik, Croatia, October 22-23, 2020, Springer, Cham (2021). https://doi.org/10.1007/978-3-030-51953-7_21
-
Određivanje teorijskog termičkog potencijala napuštenih naftnih i gasnih bušotina
Marija Ilić, Marija Živković, Dušan Danilović, Miroslav Crnogorac, Vesna Karović Maričić, Lola Tomić (2023)U Srbiji postoji oko 1.200 napuštenih naftnih i gasnih bušotina, koje imaju značajan potencijal za proizvodnju toplotne energije. Napuštene bušotine, u zavisnosti od lokacije gde se nalaze i termičkog potencija sa kojim raspolažu, se mogu koristiti za proizvodnju toplotne energije ili električne energije, ili za kombinovanu proizvodnju električne i toplotne energije. Toplotna enegija koja je proizvedena iz napuštenih bušotina dobija se korišćenjem geotermalne energije, pa se i električna i /ili toplotna energija koja bi se dobila korišćenjem takvih toplotnih izvora bilansira ...Marija Ilić, Marija Živković, Dušan Danilović, Miroslav Crnogorac, Vesna Karović Maričić, Lola Tomić. "Određivanje teorijskog termičkog potencijala napuštenih naftnih i gasnih bušotina" in Tehnika, Savez inženjera i tehničara Srbije (2023). https://doi.org/10.5937/tehnika2306667I
-
Insights into dike nucleation and eruption dynamics from high-resolution seismic imaging of magmatic system at the East Pacific Rise
Milena Marjanović, Suzanne M. Carbotte, Alexandre Stopin, Satish C. Singh, René-Édouard Plessix, Miloš Marjanović, Mladen R. Nedimović, Juan Pablo Canales, Hélène D. Carton, John C. Mutter, Javier Escartín (2023)Milena Marjanović, Suzanne M. Carbotte, Alexandre Stopin, Satish C. Singh, René-Édouard Plessix, Miloš Marjanović, Mladen R. Nedimović, Juan Pablo Canales, Hélène D. Carton, John C. Mutter, Javier Escartín. "Insights into dike nucleation and eruption dynamics from high-resolution seismic imaging of magmatic system at the East Pacific Rise" in Science Advances, American Association for the Advancement of Science (AAAS) (2023). https://doi.org/10.1126/sciadv.adi2698
-
Two approaches to compilation of bilingual multi-word terminology lists from lexical resources
In this paper, we present two approaches and the implemented system for bilingual terminology extraction that rely on an aligned bilingual domain corpus, a terminology extractor for a target language, and a tool for chunk alignment. The two approaches differ in the way terminology for the source language is obtained: the first relies on an existing domain terminology lexicon, while the second one uses a term extraction tool. For both approaches, four experiments were performed with two parameters being ...... in order to build a discrimina- tive model for the bilingual lexicon induction. Hazem and Morin (2016) The authors built two vector space models: a domain model and a gen- eral model (using a general purpose dictionary). If a domain term exists in a general model, its vector representation is enriched ...
... le/11356/1041 Natural Language Engineering 9 language models. The first model was trained only on the training set of sentences and then tuned on the development test. This yielded a BLEU score of 24.78. The second model was trained on the training sentence set extended with the bilingual list containing ...
... and not in order to extend the corpus. Hazem and Morin (2016) used an existing bilingual general-purpose dictionary for improving the vector space model representation for each term. We compare different configurations for the extraction of domain terminology on both, source and target, sides. For ...Branislava Šandrih, Cvetana Krstev, Ranka Stanković. "Two approaches to compilation of bilingual multi-word terminology lists from lexical resources" in Natural Language Engineering, Cambridge University Press (CUP) (2020). https://doi.org/10.1017/S1351324919000615
-
Efikasnost različitih tipova glina Srbije za adsorpciju metilen plavog
Maja D. Milošević (2016-12-09)Adsorpciona efikasnost različitih uzoraka glina sa lokaliteta Srbije određenaje njihovim tretiranjem različitim koncentracijama rastvora metilen plavog (MP).Detaljna mineraloška karakterizacija ispitivanih glina i rezultati njihove interakcijesa rastvorima MP dobijeni su primenom optičkih, rendgenskih, hemijskih, DTA ispektroskopskih metoda.Na osnovu formiranja MP agregata u izmenljivim pozicijama i površiničestica gline, razlikuju se dva tipa glinovitih minerala: visoko naelektrisani(smektiti) i nisko naelektrisani (kaoliniti). Dimeri se stvaraju na naelektrisanimpovršinama, a granica njihovog razvoja omogućuje determinaciju mineralne vrste.Molekuli MP stoje pod uglom od 21.5o kada se ...minerali glina, metilen plavo, kristali metilen plavog, difuznarefleksija, adsorpcija, flokulacija, naelektrisanje slojevaMaja D. Milošević. "Efikasnost različitih tipova glina Srbije za adsorpciju metilen plavog" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-12-09)
-
Tectonic evolution of the Circum-Moesian orocline of the Carpatho-Balkanides: Paleomagnetic constraints
Emő Márton, Vesna Cvetkov, Miodrag Banješević, Gábor Imre, Aleksandar Pačevski. "Tectonic evolution of the Circum-Moesian orocline of the Carpatho-Balkanides: Paleomagnetic constraints" in Journal of Geodynamics, Elsevier BV (2024). https://doi.org/10.1016/j.jog.2024.102058
-
Kinetics, mechanism, and equilibrium studies of the reactions between a ruthenium(II) complex and some nitrogen- and sulfur-donor nucleophiles
Aleksandar M. Mijatović, Ratomir M. Jelić, Jovana Bogojeski, Živadin D. Bugarčić, Biljana Petrović (2013)Kinetika i mehanizam reakcija supstitucije između [Ru(trpi)(bpi)Cl]+ sa nukleofilima gvanozin-5′-monofosfatom, L-histidinom, tioureom i dimetilsulfoksidom proučavani su spektrofotometrijski u 0,1 M NaClO4 na 310 K. Red reaktivnosti za odabrane ligande je: tiourea > gvanozin-5′-monofosfat > L-histidin > DMSO. Ovaj red je povezan sa elektronskim, strukturnim i hemijskim karakteristikama kompleksa i nukleofila. Reakcija supstitucije sa tioureom je proučavana na tri različite temperature (288, 298 i 310 K). Negativna entropija aktivacije DS = potvrđuje asocijativni način aktivacije. Formiranje kompleksa [Ru(trpi)(bpi)H2O]2+ sa ligandima ...Aleksandar M. Mijatović, Ratomir M. Jelić, Jovana Bogojeski, Živadin D. Bugarčić, Biljana Petrović. "Kinetics, mechanism, and equilibrium studies of the reactions between a ruthenium(II) complex and some nitrogen- and sulfur-donor nucleophiles" in Monatshefte für Chemie - Chemical Monthly, Springer Science and Business Media LLC (2013). https://doi.org/10.1007/s00706-013-1044-1
-
Developing Termbases for Expert Terminology under the TBX Standard
Ranka Stanković, Ivan Obradović, and Miloš Utvić. "Developing Termbases for Expert Terminology under the TBX Standard" in Natural Language Processing for Serbian - Resources and Applications, Belgrade : University of Belgrade, Faculty of Mathematics (2014)
-
Određivanje parametara smičuće čvrstoće tla primenom statističke metode
Božidar Rudnjanin (2024)Određivanje parametara smičuće čvrstoće tla je od ključne važnosti u geotehničkom inženjerstvu jer utiče na stabilnost i nosivost raznih građevinskih konstrukcija. Ovaj master rad obrađuje temu primene deskriptivne statistike za analizu parametara smičuće čvrstoće tla,čime se obezbeđuje osnov za donošenje odluka o planiranju i izvođenju građevinskih projekata.U prvom delu rada, prikupljaju se relevantni podaci o smičućoj čvrstoći tla iz prethodnih laboratorijskih ispitivanja za trasu buduće brze saobraćajnice Novi Sad - Ruma.Ti podaci uključuju vrednosti smičuće čvrstoće i različite faktore ...... geotehnički parametar, takođe uzimajući u obzir neodređenost modela i varijacije dimenzija. Geološki model Inherentna varijabilnost Rasipanje podataka Statističke greške Greške u modelima Inherentna varijabilnost Model transformacije Geotehnički parametar Slika 2. Izvori grešaka ...
... ISPITIVANJA @ „breBeđgncszemu r ep wedhed" AD za studije, istraživanja, projektovanje i inžinjering Novi Sad PRILOG BR. e š . ATC TABELARNI PREGLED FIZIČKO-MEHANICKIH KARAKTERISTIKA TLA 01-405 JABOPATOPMJA 3A MC{MTMBAHbE ISO/IEC 17025 LOKACIJA: državni put IB21, Novi Sad-Ruma, deonica 2 BROJ IZVEŠTAJA: ...
... LA-020 288/294 -–- = o @ „beBeđescezema r ap wedied" AD za studije, istraživanja, projektovanje i inžinjering Novi Sad TABELARNI PREGLED FIZIČKO-MEHANIČKIH KARAKTERISTIKA TLA PRILOG BR. & ATC 01.405 JT\ABOPATOPMJA 3A MCIMTMBAME 384/21 ISO/IEC 17025 E H čv rs ti h če st ic a ...Božidar Rudnjanin. Određivanje parametara smičuće čvrstoće tla primenom statističke metode, 2024
-
Fuzzy optimization in hydrodynamic analysis of groundwater control systems: Case study of the pumping station “Bezdan 1”, Serbia
Dragoljub Bajić, Dušan Polomčić (2014)A groundwater control system was designed to lower the water table and allow the pumping sta-tion “Bezdan 1” to be built. Based on a hydrodynamic analysis that suggested three alternative solutions, mul-ticriteria optimization was applied to select the best alternative. The fuzzy analytic hierarchy process methodwas used, based on triangular fuzzy numbers. An assessment of the various factors that influenced the selec-tion of the best alternative, as well as fuzzy optimization calculations, yielded the “weights” of the alternativesand the ...groundwater lowering, groundwater management scenario, fuzzy analytic hierarchy process,expert knowledge, triangular fuzzy numbers, linguistic variablesDragoljub Bajić, Dušan Polomčić. "Fuzzy optimization in hydrodynamic analysis of groundwater control systems: Case study of the pumping station “Bezdan 1”, Serbia" in Geološki anali Balkanskoga poluostrva, Belgrade : University of Belgrade - Faculty of mining and geology (2014). https://doi.org/10.2298/GABP1475103B
-
Combining Heterogeneous Lexical Resources
Cvetana Krstev, Duško Vitas, Ranka Stanković, Ivan Obradović, Gordana Pavlović-Lažetić. "Combining Heterogeneous Lexical Resources" in Proceedings of the Fourth Interantional Conference on Language Resources and Evaluation, Lisabon, Portugal , May 2004, vol. 4, ELRA - European Language Resources Association (2004)
-
Srbija u OneGeology Europe
Геолошки завод Србије као носилац Пројекта ОneGeologyEurope заједно са Рударско геолошким факултетом и Министарством за природне ресурсе, рударство и просторно планирање су се укључили у међународни Пројекат OneGeology Europe у мају 2013. године у већ поодмаклој фази израде Пројекта. До краја 2013. године испунили су завршене активности које треба да доведу до пуноправног укључења у Пројекат чиме је Република Србија нашла своје место на Геолошкој карти Европе 1:1М. Геолошка карта Србије 1:1М представља компилациону односно поједностављену верзију ОГК 1:500 ...Danka Blagojević, Ranka Stanković, Petar Stejić, Velizar Nikolić. "Srbija u OneGeology Europe" in Zapisnici Srpskog geološkog društva za 2013. godinu, Beograd : Srpsko geološko društvo (2014)
-
Poređenje rezultata interferometrijske analize za zemljotrese na istočnom anatolijskom rasedu od 2020. i 2023. godine
Dragan Živković (2024)Ovaj rad se bavi analizom površinskih deformacija izazvanih zemljotresima u Turskoj iz 2020. i 2023. godine korišćenjem diferencijalne satelitske radarske interferometrije (DInSAR tehnike). Cilj istraživanja bio je da se kvantifikuju i uporede deformacije terena izazvane ovim seizmičkim događajima i da se razumeju mehanizmi koji stoje iza oslobađanja seizmičke energije u regionu. Analizom DInSAR snimaka, identifikovane su različite deformacije duž rasednih zona za svaki zemljotres. Dok je zemljotres iz 2020. godine (M 6,7) izazvao lokalizovane deformacije duž Istočno anatolijskog raseda, zemljotres ...Dragan Živković. Poređenje rezultata interferometrijske analize za zemljotrese na istočnom anatolijskom rasedu od 2020. i 2023. godine, 2024